Maden Sektöründeki Meslek Hastalıkları

İş Sağlığı ve Güvenliği Verilerine Göre Madencilik Sektöründe En Sık Görülen Hastalıklar

Madencilik işiyle uğraşan çalışanlarda hangi hastalık görülür? sorusunun cevabını yalnızca bu sektörde çalışanlar değil bu sektörde çalışmayı düşünenlerde merak ediyor. Bu anlamda maden sektöründeki meslek hastalıkları konusunda iş yeri hekimliklerine başvurularda %17 oranı ile ağız ve diş sağlığı sorunları ön plana çıkıyor. 

Sonrasında ise %11,5 ile KBB, %9,4 ile göğüs hastalıkları, %11 ile ortopedi, %7,1 ile beyin cerrahisi ve %5,2 ile de fizik tedavi bölümleri geliyor. Kas ve iskelet sisteminden kaynaklı rahatsızlıklar ise tüm sevklerin neredeyse dörtte birini oluşturuyor.

Maden sektöründeki meslek hastalıkları, iş ortamı ve yapılan iş düşünüldüğünde aslında çok da şaşırtıcı değildir. Kapalı ve yoğun tozlu ortamlar direkt olarak solunumu etkilemekte ve enfeksiyona yatkınlığı arttırmaktadır. Aynı zamanda bedeni zorlayan yorucu işler nedeniyle de iskelet ve kas sistemlerinde zorlanmalara sebebiyet verebilir. Bu anlamda madencilik neden tehlikeli gibi sorular da ön plana çıkıyor. 

Gürültüye Bağlı İşitme Kaybı

Ses seviyesi günlük 90 dB (A) in üzerine çıktığında işitme hasarının riski de kayda değer ölçüde artar. Bu anlamda maden sektöründeki meslek hastalıkları arasında gürültüye bağlı işitme kaybı son derece yaygındır. 

Madencilikte kullanılan kayaç delme işlemleri, darbeli matkaplar ve martopikörler bugün hala yüksek gürültülü olmaları sebebiyle işitme kayıpları açısından önemli tekliye yaratmaya devam ediyor. Bunların yanı sıra madenlerin havalandırılması amacıyla kullanılan, ancak gürültülü çalışan emici ve üfleyici aspiratörler de işitme kayıplarına neden olabiliyor.

Yeraltında gerçekleştirilen patlamalar, madenin geometrisi ve duvarın pürüzlülüğünden kaynaklı nedenlerle yerüstünde yapılan patlamalardan daha farklı bir etki yaratır. Bu anlamda maden sektöründeki meslek hastalıkları arasında önemli bir yere sahip olan işitme kaybı sorunları, kapalı ortamda çalışan madencilerin söz konusu gürültülerden etkilenme ihtimallerinin çok fazla olması sebebiyle çok yaygındır.  

Silikozis Hastalığı

Silikozis hastalığı, çok yoğun miktarda silika tozu inhalasyonuna bağlı gelişen bir akciğer hastalığıdır. Halk arasında madenci akciğer hastalığı olarak da adlandırılır. İlerleme ihtimali olan bu rahatsızlık genellikle nefes darlığı ve öksürük gibi şikayetler ile kendisini gösterir. Çevresel faktörlerden kaynakladığı için maden sektöründeki meslek hastalıkları arasında en yaygın olanlardan biridir. 

Pnömokonyoz olarak da adlandırılan silikozis rahatsızlığı, çoğu zaman iş ortamındaki yoğun kirliklerden kaynaklanır. Çeşitli toz partiküllerinin solunum yolu ile akciğere ulaşması sonucunda bu organın dokusunda hasarlara yol açarak rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olur. Bu nedenle de madenlerdeki çalışma koşulları nedeniyle maden sektöründeki meslek hastalıkları arasında en riskli olanlardandır. 

Silikozis rahatsızlığına yakalanan kişilerde hastalığın ilk evrelerinde görülen belirtiler aşağıdaki şekildedir. 

• Kuru öksürük,
• Hırıltı nefes,
• Göğüs bölgesinde ağrı,
• Anormal nefes darlığı,

Titreşime Bağlı Beyaz Parmak Sendromu

Beyaz parmak sendromu, yoğun ve şiddetli titreşime maruz kalınması sonucu oluşan maden sektöründeki meslek hastalıkları kategorisindendir. Bu rahatsızlık, sinirlerde, kaslarda, eklemlerde ve damarlarda meydana gelen, iş görmezliğe neden olan son derece ağrılı bir hastalıktır. Hastalığın en sık karşılaşılan belirtileri ise aşağıdaki şekildedir.

• Ön kollarda veya ellerde güçsüzlük,
• İğnelenme ve karıncalanma hissi,
• Parmaklarda uyuşma,
• Elleri kullanmada zorlanma,
• El, omuz ve dirsek ağrıları ile uyanma,
• Ellerde üşüme ve hassasiyet,
• Kronikleşen ağrılar.

Bel Rahatsızlıkları

Bel rahatsızları yalnızca maden sektöründeki meslek hastalıkları olarak değil birçok farklı alanda çalışan kişilerde de görülebilir. Ama madenlerdeki ağır şartlar nedeniyle sık sık karşılaşılan bir durumdur. 

Yeraltı madenleri gibi ortamlarda devamlı olarak elle ağır yük kaldırmak bel rahatsızlıklarının başlıca sebeplerinden biridir. Aynı zamanda sadece yeraltında değil, yer üstünde araçlarla madenden çıkarılan maddelerin taşınması sırasında yapılan uzun yolculuklarda da kişilerde bel rahatsızlıkları görülebilir.

Tetanos

Tetanos, toprakta yaşayan bir bakteri nedeniyle insanlara bulaşır ve bazı durumlarda ölümlere dahi neden olabilir. Maden sektöründeki meslek hastalıkları arasında olmasının nedeni ise maden ocaklarında bulunabilen diğer organik maddelerden de insanlara bulaşabilmesidir. 

Söz konusu bu bakteri, ağaç kıymığı, çivi veya diken gibi enfekte olmuş nesneler aralığıyla genellikle açık yaralardan insan vücuduna girerler. Vücuda girdiğinde ise kas dokusunu besleyen sinirlere saldıran güçtü bir toksik maddesinin üretilmesine neden olur. 

Yaklaşık bir hafta boyunca kuluçka döneminde bekleyen bakteri, çene kaslarında kasılmalara yol açtığı için halk arasında kazıklı humma olarak da bilinir. Maden sektöründeki meslek hastalıkları içinde riskli bir yere sahip bu hastalık daha sonra solunum sistemindeki kaslar da dahil olmak üzere vücuttaki diğer tüm kaslara yayılır. Bu durum yüzünden ise hastalık ölümcül bir hal alabilir.

Cilt Hastalıkları

Maden sektörü meslek hastalıkları arasında cildi etkileyen önemli rahatsızlıklarda bulunur. Bunların büyük bir çoğunluğunun tedavisi basit olsa da bir kısmı ölümcül sonuçlara neden olabilir. Madende çalışan kişilerde görülen cilt rahatsızlıkları ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir. 

• Egzama veya kontakt dermatit,
• Kontakt ürtiker,
• Akne ve folikülit,
• Cilt kanseri

Madenci Astımı

Madenci astımı çoğunlukla kömür tozuna bağlı olarak gelişir. Maden sektörü meslek hastalıkları içinde en uzun süreli etkiye sahip olanlardan biridir. Toza maruz kaldıkça da daha fazla ilerleme gösterir. 

Bu tip astım türünün iki bileşeni vardır. Bunlar dönemsel ataklar ve kronik enflamasyon olarak altta yatan nedenlere göre değişiklik gösterebilir. Madenci astımı hastaların yürümek ve hafif yük kaldırmak gibi en basit işlerini dahi yapmalarına engel olabilir. Bu nedenle hastalığa yakalanan bazı kişilerin çalışma hayatlarına geri dönmeleri mümkün olmayabilir. 

Mesleki Kanser

Madencilik sektöründe çalışan insanların, kanserojen veya kanserojen şüphesi olan maddelere maruz kalma ihtimalleri fazladır. Bu nedenle de kansere yakalanma riskleri de daha yüksek olabilir. 

Madencilik sektörü çalışanları potansiyel olarak asbest, radon, çeşitli yağlar, kobalta, kobalt bileşikleri, kaynak dumanları, kurşun, silika, izosiyanatlar, dizel egzozu, pasif sigara dumanı ve benzerlerine maruz kalmaktadır. Bu da onları hastalıklara daha açık bir hale getirebilir.

Farklı kayalar, sürekli değişen veya bozulan farklı miktarlarda radyoaktif elementler içerir. Bozunma zincirinin bir bölümünde bu elementler, doğal bir radyoaktif gaz olan Radon’a dönüşür. Radon, maden ocakları, mağaralar ve binaların bodrum katları gibi havalandırılmayan alanlarda biriktiğinden farklı maden sektörü meslek hastalıkları kanser türlerine neden olabilir.