Muylu Yatak Nedir ve Nasıl Yağlanmalıdır ?

Tahmini okuma süresi 9 dakika

Muylu Yatak Türleri ve Özellikleri Nelerdir ?

Düşük hızlı pimler ve burçlar, şaftın genellikle tam bir dönüş yapamadığı kaymalı yatak şeklidir. Tipik olarak ters yöne dönmeden önce düşük hızda kısmi dönüş yapar. Tam bir sıvı filminin oluşmasına izin vermez. Bu nedenle muylu yatak içinde metal-metal teması meydana gelir. Pimler ve burçlar sürekli olarak sınır yağlama rejiminde çalışır.

Bu tip rulmanlar, yükün desteklenmesine yardımcı olmak için tipik olarak aşırı basınç gereklidir. Bu şekilde de (EP) gresi ile yağlanır. Yağlayıcının yük taşıma kapasitesini arttırmak için katı molibden disülfür (moly) gres dahil edilebilir.

Kuru Muylu Yatakları

Kuru muylu yatak, genellikle bir polimer olan ve molibden, grafit, PTFE veya naylon gibi katı maddelerle karıştırılabilen kuru manşonda dönen bir şafttan oluşur. Bu rulmanlar, düşük yük ve düşük yüzey hızı uygulamalarıyla sınırlıdır.

Yarı yağlanmış muylu yataklar, gözenekli metalin gözenekleri içinde yağlama yağının bulunduğu sinterlenmiş bronz veya alüminyumdan gözenekli bir metal manşonda dönen bir şafttan oluşur. Bu rulmanlar, düşük yükler ile orta hızda ve 100°C’ye (210°F) kadar olan sıcaklıklarla sınırlandırılmıştır.

Eğimli pet veya döner pabuç yatakları, kavisli petlerden oluşan bir kabuk içinde dönen bir şafttan oluşur. Her pet bağımsız olarak dönebilir ve şaftın eğriliği ile hizalanabilir. Bu muylu yatak tasarımının avantajı vardır. Destek kabuğunun dönen şafta daha doğru hizalanması ve elde edilen şaft stabilitesindeki artıştır.

Kaymalı Muylu Yatak

Kaymalı muylu yatak, kovanlı, düz, kovanlı ve babbitt yatakları içerir. Babitt terimi aslında, yatak kovanının metal temas yüzeyini oluşturan daha yumuşak metallerin (kurşun, kalay ve bakır) katmanlarını ifade eder. Bu daha yumuşak metaller, daha güçlü bir çelik destek kabuğunu kaplar ve kabuğun daha sert dönen şafttan yastık görevi görmesi için gereklidir.

Kabuk Tipi Muylu Yatak

Basit kabuk tipi muylu yatak, genellikle şaftın aşağı doğru ağırlığı veya yükü nedeniyle, yalnızca mile dik olan radyal yüklemeyi kabul eder. Milin ekseni boyunca itme veya eksenel yükler de bu amaç için tasarlanmış kaymalı yataklarla karşılanabilir. 

Kayışlı Tip Muylu Yatak

Kayışlı yataklar, yalnızca ekipmanın çalıştırılması ve kapatılması sırasında, şaftın (muylu) dönme hızı bir yağ filmi oluşturmak için yetersiz olduğunda sınır rejiminde (metal-metal teması) çalışır. Bu tip muylu yatak kullanımında rulmandaki hasarın neredeyse tamamı başlatma ve kapatma sırasında gerçekleşir.

Muylu Yatakların Yağ ile Yağlanması

Yağlar, soğutma, kirleticilerin veya kalıntıların yataktan uzaklaştırılması gerektiğinde muylu yatak sistemlerinde kullanılır. Yüksek hızlı kaymalı yataklar her zaman gres yerine yağ ile yağlanır. Yağlar, basınçlı yağ pompası sistemi kullanılır. Yağ halkası ya da bileziği ya da bir fitil ile yatağa beslenir. Yatak kabuğundaki oluklar, yağı yatak yüzeyleri boyunca dağıtmak için kullanılır.

Muylu Yatakların Yağlanmasında Viskozite Derecesi Nasıl Belirlenir ?

Gerekli viskozite derecesi, rulman devrine, yağ sıcaklığına ve yüke bağlıdır. Muylu yatak hızı, rulmanlar için hesaplanan “nd m ” değerlerine göre, milin yüzey hızı dikkate alınmadan, genellikle milin dakikadaki devir sayısıyla kesin olarak ölçülür. 

Belirtilen ISO derece numarası, hız ve sıcaklık aralığı için tercih edilen derecedir. ISO 68 ve 100 dereceli yağlar, yüksek hızlı (10.000 RPM) üniteler ve bazı dış mekân düşük sıcaklık uygulamaları için kullanılır. Aynı zamanda 32 dereceli yağlar ile iç mekân ısıtmalı uygulamalarda yaygın olarak tercih edilir.

Uygun Viskozite Derecesi Belirleme Yöntemleri

Yatak hızı ne kadar yüksek olursa, gereken yağ viskozitesi de o kadar düşük olur. Ayrıca ünitenin çalışma sıcaklığı ne kadar yüksek olursa, gereken yağ viskozitesi o kadar yüksek olur. Yatak çalışma alanında titreşim veya küçük şok yüklemesi varsa daha yüksek kalitede yağ düşünülmelidir.

• Viskozite-sıcaklık grafiğine minimum ve optimum viskozite kriterleri uygulanır. Bazı tasarımlar, çalışma sıcaklığında 7 veya 8 cSt oranında bir baz yağa izin verse de muylu yatak için çalışma sıcaklığında yağın minimum viskozitesi 13 cSt’dir.
• Şok yüklemem olmaması durumunda orta hızlı rulmanlar için optimum viskozite 22 ila 35 cSt’dir. 
• Düşük hızlı, ağır yüklü veya şok yüklü yatak uygulamaları için optimum viskozite 95 cSt kadar yüksek olabilir.
• Viskozitenin doğru belirlenmesi için yataktan daha uzağa yağ taşıyan boruların dış yüzeyinin sıcaklığının belirlenmesi faydalı olacaktır. Boruların içindeki yağın sıcaklığı genellikle borunun dış metal yüzeyinden daha yüksek (5 ila 10°C, 10 ila 18°F) olacaktır. 
• Tatmin edici bir yağ filmi kalınlığı elde edebilmek için gereken yağ viskozitesi hesaplanmalıdır.

Doğru Viskozite Seçilmesinin Önemi

Seçilen yağın viskozitesi çok düşükse, yetersiz film kalınlığı nedeniyle ısı oluşacak ve muylu yatak üzerinde bir miktar metal-metal teması oluşacaktır. Yağın viskozitesi çok yüksekse, yine ısı üretilecektir. Ancak bu durum yağın içinde oluşan iç sıvı sürtünmesinden kaynaklanmaktadır. Viskozitesi çok yüksek olan bir yağın seçilmesi kavitasyon olasılığını da artırabilir.

Minimum film kalınlığı alanının her iki tarafında yağın içinde oluşan yüksek ve düşük basınç bölgeleri bu yataklarda yağ kavitasyonuna neden olabilir. Kavitasyon, yatağın düşük basınç bölgesinde çözünmüş havanın veya bir buharın (su veya yakıt) genleşmesinin bir sonucudur.

Ortaya çıkan kabarcık, yatak yüksek basınçlı kısmından geçerken hasara neden olarak patlar. Metal yüzeyin yanında buhar kabarcığının patlaması veya çökmesi meydana gelebilir. Bu durum metalde kavitasyon çukurluğu hasarına neden olabilir. Yağ içinde kabarcık patlaması olursa, sistemde verniklenmeye yol açabilecek bir mikro sıcak nokta veya mikro dizelleşme meydana gelebilir.

Gres ile Yağlanması

Muylu yatak soğutulma söz konusu olmadığında ve rulman düşük hızlarda çalışıyorsa, yatakların yağlanmasında gres kullanılabilir. Aynı zamanda gres, şok yükleme meydana geldiğinde değişiklik yapmak daha faydalıdır. Rulman sık sık başlayıp durduğunda veya yön değiştirdiğinde de faydalıdır. 

Gresler çoğunlukla pimleri ve burçları yağlamak amacıyla kullanılır. Çünkü statik yükleri desteklemek, uygulamaların çoğunda yaygın olarak titreşimli ve şok yüklemelere karşı koruma sağlamak için yağdan daha kalın bir yağlayıcı sağlar.

Lityum sabun veya lityum kompleks kalınlaştırıcıları greslerde kullanılan en yaygın koyulaştırıcılardır. Bu nedenle çoğu yatak uygulaması için mükemmeldir. Kullanılan gres derecesi, tipik olarak, 40°C’de yaklaşık 150 ila 220 cSt’lik bir baz yağ viskozitesine sahiptir.

Düşük hız, yüksek yük, yüksek sıcaklıklar, pimler ve burçlar için daha yüksek viskoziteli bir baz yağ kullanabilir. Aynı zamanda katı katkı maddeleri ile formüle edilebilir. Geliştirilmiş su direnci için gresler, daha ağır baz yağlar kullanılır. Farklı koyulaştırıcılar ve özel katkı formülasyonları ile formüle edilebilir.

Gres ile Yağlama Prosedürleri Nelerdir ?

Kaymalı yataklar, pimler ve burçlar için gresleme prosedürleri uygulanır. Yuvarlanan elemanlar tarafından oluşturulan çalkalanma hareketine maruz kalırlar. Bu nedenle yağlama işlemleri muylu yatak kadar iyi tanımlanmamıştır.

Enjekte edilecek gresin hacmi ve uygulama sıklığı daha çok deneme yanılma yoluyla belirlenir. Genel olarak, çoğu yatak aşırı yağlanamaz. Keçelerle donatılmış bir yatağa gres pompalarken gelen gresin kuvveti ve hacmine dikkat edilmeli. Hasar görmemeleri veya yer değiştirmemeleri için önlem alınmalıdır.

Ortamın sertliği, şok yükleme ve özellikle çalışma sıcaklığı, yeniden yağlama sıklığını belirlemede önemli faktörler olacaktır.

Kaymalı yataklar genellikle daha basit bir tasarımdır ve yağlanması rulmanlı yataklar kadar zor değildir. Çalışma koşullarına uygun viskoziteye sahip temiz ve kuru bir yağlayıcı seçilmelidir. Genellikle tam bir sıvı yağlama filmi oluşturmak ve mükemmel yatak ömrü sağlamak için yeterli olacaktır.

• Yağ Kirliliğinde Su Etkisi
• Yüksek Hız Gresi Seçimi
• Doğru Hidrolik Yağı Nasıl Seçilir ?
• Blog
• Gres Yağı Nedir ? – Greslerin Sınıflandırılması