Yağ Analizi

Tahmini okuma süresi 9 dakika

Yağ Analizi Neden Yapılmalı

Yağ analizi yapılmasının en önemli nedeni yağın ne durumda olduğunu anlamaktır. Aynı zamanda yağ örneğinin alındığı makinenin durumunu aydınlatmaya da yardımcı olmaktadır. Yağ asitleri kompozisyonu analizi işleminin üç ana kategorisi vardır; akışkan özellikleri, kirlilik ve aşınma kalıntısı.

Akışkan Özellikleri

Bu tip yağ analizi yağın fiziksel ve kimyasal durumunun yanı sıra kalan kullanım ömrünü (RUL) anlamaya odaklanır. Bu amaçla da aşağıdaki soruları yanıtlamayı amaçlar. 

• Numune, belirtilen yağ tanımlamasıyla eşleşiyor mu?
• Yağ makine için uygun mu?
• Doğru katkı maddeleri aktif mi?
• Madeni yağ viskozite değerleri doğru seviyede mi? Değilse neden?
• Petrolün RUL’si nedir?

Kirlilik

Yağ analizi, kirletici maddelerin varlığını tespit eder ve olası kaynaklarını daraltır. Aynı zamanda da aşağıdaki soruların yanıtlanmasına yardımcı olur. 

• Yağ temiz mi?
• Yağda ne tür kirletici maddeler var?
• Kirleticiler nereden geliyor?
• Diğer yağlayıcı türlerinin belirtileri var mı?
• Herhangi bir iç sızıntı belirtisi var mı?

Aşınma Kalıntısı

Bu yağ analizi biçimi mekanik aşınma, korozyon ve diğer makine yüzeyi bozulması sonucu ortaya çıkan parçacıkların varlığının tanımlanması ile ilgilidir. Aşınma ile ilgili aşağıdaki sorulara cevap arar. 

• Makine anormal bir şekilde bozuluyor mu?
• Aşınma artıkları üretiliyor mu?
• Aşınma hangi dahili bileşenden kaynaklanıyor?
• Aşınma modu ve nedeni nedir?
• Aşınma durumu ne kadar şiddetli?

Makineyi sağlıklı tutmak ve yağın ömrünü uzatmak için herhangi bir önlem alınması gerekip gerekmediğini bilmeniz gerekir. Makineler için yağ analizi, insan vücudu için yapılan kan analizine benzetilebilir. Doktor kan örneği aldığında kanı bir dizi analiz makinesinden geçirir, sonuçları inceler ve eğitimine, araştırmasına ve hastaya sorulan ayrıntılı sorulara dayanarak vardığı sonuçları bildirir.

Aynı şekilde yağ analizi ile dikkatli yağ numuneleri alınır ve özenli makineler test sonuçlarını verir. Laboratuvar personeli, verileri ellerinden gelen en iyi şekilde yorumlar. Ancak makine hakkında önemli ayrıntılar olmadan teşhis yanlış olabilir. Bu önemli ayrıntılardan bazıları şunlardır:

• Makinenin çevre koşulları
• Kalıcı bileşen kimliği
• Numune alma prosedürleri
• Yağ numuneleri arasında filtre arabalarının kullanılıp kullanılmadığı
• Bileşenin toplam çalışma süresi
• Makinedeki olağandışı veya dikkate değer faaliyetler

Yağ Analizi Raporu İncelenirken Nelere Dikkat Edilmeli ?

1. Doğrulama için yağ ve makine tipi hakkındaki veriler okunmalı ve kontrol edilmelidir.
2. Ölçülen viskozite kontrol edilmelidir.
3. Temel aşınma verileri doğrulanmalı ve referans verileri ile karşılaştırılmalıdır. Öğeleri olası kaynaklarıyla eşleştirmek için bir aşınma kalıntısı atlası kullanılabilir.
4. Nem/su seviyeleri kontrol edilmeli ve referans verileri ile karşılaştırılmalıdır.
5. Asit numarası ve baz numarası doğrulanmalı, ayrıca referans verileri ile karşılaştırılmalıdır.
6. FTIR oksidasyon seviyeleri, parlama noktası, sudan ayrışma, analitik ferrografi vb. diğer yağ analizi verileri kontrol edilmelidir.
7. Kabul edilemez seviyelere doğru eğilim gösteren veri gruplarını karşılaştırılmalı ve bu eğilimlere dayalı olarak rapor oluşturulmalıdır.

Yağ Analizi Testleri

Tavsiye edilen yağ analizinden geçen standart bir ekipman parçası için test listesi rutin birtakım testlerden oluşacaktır. İleri seviyedeki soruları yanıtlamak için daha fazla test gerekiyorsa, bunlar istisna testleri olarak kabul edilir. 

Yağ analizi için yapılan rutin testler, kaynak bileşene ve çevresel koşullara göre değişiklik gösterebilir. Ancak hemen hemen her zaman viskozite, elementel (spektrometrik) analiz, nem seviyeleri, partikül sayıları, Fourier transform kızılötesi (FTIR) spektroskopisi ve asit sayısı için testler olmalıdır.

Viskozite Testi

Viskozite, bir yağlayıcının en önemli özelliğidir. Yağ analizi sırasında yağın viskozitesini izlemek çok önemlidir. Çünkü herhangi bir değişiklik oksidasyon, glikol girişi veya termal stres faktörleri gibi bir dizi başka soruna yol açabilir.

Çok yüksek veya çok düşük viskozite okumaları, yanlış bir yağlayıcının varlığından, yağın mekanik olarak kesilmesinden ve/veya viskozite indeksi geliştiriciden, yağ oksidasyonundan, antifriz kirliliğinden veya yakıt, soğutucu akışkan veya solvent kirliliğinden kaynaklanan bir etkiden kaynaklanabilir.

Viskozitedeki değişiklik limitleri, yağ analizi yapılan yağlayıcı tipine bağlıdır, ancak çoğu zaman, yaklaşık yüzde 10’luk bir marjinal limite ve amaçlanan viskoziteden yaklaşık yüzde 20 daha yüksek veya daha düşük bir kritik limite sahiptir.

Asit/Baz Numarası Testi

Asit ve baz sayısı testleri benzerdir. Ancak farklı yağlayıcı ve kirletici maddelerle ilgili soruları yorumlamak için kullanılır. Bir analiz testinde, asit sayısı yağdaki asit konsantrasyonu, baz sayısı ise yağdaki alkalilik rezervidir. 

Sonuçlar, bir gram yağdaki asitleri nötralize etmek için gereken miligram cinsinden potasyum hidroksit hacmi cinsinden ifade edilir. Asit sayısı testi karter olmayan yağlarda yapılırken baz numarası testi aşırı bazlı karter yağları içindir.

Çok yüksek veya çok düşük bir asit sayısı, yağ oksidasyonunun, yanlış yağlayıcının varlığının veya katkı maddesinin tükenmesinin sonucu olabilir. Çok düşük bir temel sayı, yüksek motor üfleme koşullarını (yakıt, kurum vb.), yanlış yağlayıcının varlığını, dahili sızıntı kirliliğini (glikol) veya uzun yağ değişim aralıklarından ve/veya aşırı ısıdan kaynaklanan yağ oksidasyonunu gösterebilir.

FTIR Testi

FTIR yağ analizi testi yakıt, su, glikol ve kurumdan kaynaklanan kirlilik; oksitler, nitratlar ve sülfatlar gibi yağ bozunma ürünleri; çinko dialilditiofosfat (ZDDP) ve fenoller gibi katkı maddelerinin varlığını saptamak için kullanılır.

Cihaz, belirli veya bir dizi dalga sayısında kızılötesi absorbanstaki değişimi izleyerek bu özelliklerin her birini tanır. Gözlenen parametrelerin çoğu kesin olmayabilir. Bu nedenle sıklıkla bu sonuçlar diğer testlerle birleştirilir ve daha çok destekleyici kanıt olarak kullanılır. 

Element Analizi

Element yağ analizi bazen aşınma metali analizi olarak da adlandırılır. Atomik emisyon spektroskopisi (AES) ilkeleri üzerinde çalışır. Bu teknoloji, yağ içindeki aşınma metallerinin, kirleticilerin veya katkı maddelerinin konsantrasyonunu tespit eder. En yaygın iki atomik emisyon spektroskopisi türü, dönen disk elektrotu (RDE) ve endüktif olarak eşleştirilmiş plazmadır (ICP).

Bu tür verileri izlemenin en iyi yolu, önce yağda ne olması beklendiğini belirlemektir. Etkili bir yağ analizi raporu, yeni yağ için referans verileri sağlar. Böylece herhangi bir miktardaki katkı maddesi, kirleticilerinkinden kolayca ayırt edilebilir. Ayrıca, bir düzeyde pek çok öğe türü (hatta belirli ortamlardaki kirleticiler) beklenir. Herhangi bir belirli öğe analizi verisi ölçümüne odaklanmak yerine eğilimleri analiz etmek daha iyidir.

Parçacık Sayımı Analizi

Yağ analizi için yapılan partikül sayımı, yağdaki partiküllerin boyutunu ve miktarını ölçer. ISO 4406:99’a göre raporlanan bu verileri değerlendirmek için birçok teknik kullanılabilir. Bu standart, 4, 6 ve 14 mikrondan büyük parçacıkların parçacık sayılarıyla ilişkili bir aralık numarası sağlayan, bir eğik çizgiyle ayrılmış üç sayıyı belirtir. 

Nem Analizi

Bir yağ numunesindeki nem içeriği genellikle Karl Fischer titrasyon testi ile ölçülür. Bu test raporları milyonda parça sayısı (ppm) olarak sonuç verir. Ancak veriler genellikle yüzde olarak gösterilir. Suyu üç biçimde de bulabilir: çözünmüş, emülsifiye ve serbest. 

Yağ analizi çatırtı testi ve sıcak plaka testi, Karl Fischer yöntemi kullanılmadan önce tarama için cihaz dışı nem testleridir. Nem okumasının çok yüksek veya çok düşük olmasının olası nedenleri arasında açık kapaklardan veya havalandırmalardan su girişi, sıcaklık dalgalanmaları sırasında dahili yoğuşma veya conta sızıntıları sayılabilir.

Yağ Analiz Kiti Nedir?

Madeni yağ imalatçıları tarafından da kullanılan bir yağ analizi numune alma kiti, bir ekipman parçasından temsili bir numune almak için gereken her şeyi içermelidir. Genel olarak, analizi yapan laboratuvar, bu kiti hizmetiyle birlikte sunacaktır. Tek kullanımlık hortum, numune etiketi, numuneyi geri göndermek için bir kap ve bir numune şişesi içermelidir.

• Yağ İçindeki Su Miktarı Nasıl Ölçülür ?
• Hidroliz ve Hidrolitik Kararlılığı Anlamak
• Kavitasyon
• Türbin Yağları Nasıl Seçilir ?
• Film Mukavameti